بررسی جایگاه و کاربرد زبانهای فارسی و بلوچی در شهرستانهای چابهار و کنارک

در این پژوهش تلاش شده است تا نقش اجتماعی زبانهای فارسی و بلوچی(متغیرهای وابسته) وجایگاه این دو زبان در شهرستانهای چابهار و کنارک که یکی از مناطق دوزبانه در کشور هستند، مشخص شود. با توجه به جمعیت 287744 نفری این دو شهرستان، تعداد 385 آزمودنی بلوچ زبان(متغیر کنترل شده) به صورت تصادفی و بر اساس چهار متغیر مستقل: جنس(مرد و زن)،گروه سنی، سطح تحصیلات، و زبان مادری همسر انتخاب شده اند. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز پرسشنامه الگوی پژوهشی پاراشر(1980) مورد استفاده قرار گرفته است. به همین منظور از آزمودنیها خواسته شد که میزان کاربرد دو زبان فارسی و بلوچی را در شش حوزه اجتماعی خانواده، دوستی، همسایگی، داد و ستد، آموزش و اداری براساس یک میزان چهار گزینه ای (همیشه)، (اغلب)، (بعضی وقتها) و (هیچ وقت) مشخص کنند. پرسشنامه مورد نظر شامل 36 سوال است که بر اساس درجه رسمیت حوزهها به ترتیب از غیر رسمی به رسمی مرتب شده اند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها، فراوانی پاسخ ها در یک جدول کلی تنظیم و سپس جداول توزیع فراوانی و درصد ترسیم گردید. اطلاعات توسط رایانه پردازش شدند. به لحاظ ناپارامتریک بودن داده ها جهت تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق از روش آماری آزمون خی دو(k2) استفاده شد. از نقطه نظر مقایسه ی کاربرد دو زبان در تمام موقعیت ها اجتماعی باید گفت به جز درحوزه ی آموزشی که بنا به سیاست گذاریهای زبانی، زبان فارسی زبان مسلط است در سایر حوزه ها زبان مسلط و رایج زبان بلوچی است. در بین دو جنس زن ومرد در تمام حوزهها زبان مسلط و غالب بلوچی، از نقطه نظر سنی، زبان غالب برای همه ی گروه های سنی در حوزههای خانواده،همسایگی و دوستی زبان بلوچی. و در حوزههای دادوستد، آموزشی و اداری در بین نوجوانان و جوانان گرایش به استفاده از زبان فارسی و در بین خردسالان و بزرگسالان گرایش به استفاده از زبان بلوچی بیشتر وجود دارد.از نقطه نظر سطح تحصیلات، در حوزه خانواده زبان در همه ی سطوح تحصیلی، بلوچی و در سایر حوزهها (دوستی،همسایگی،دادوستد و اداری) علیرغم اینکه زبان غالب زبان بلوچی است ولی افراد بیسواد و با سوادکم از زبان بلوچی بیشتر استفاده می کنند و در بین افراد با سطح تحصیلات بالاتر استفاده از زبان فارسی رایج تر است و تنها در حوزه ی آموزشی زبان مسلط، زبان فارسی است و در این حوزه هم افراد بی سواد و دارای سواد ابتدایی گرایش شدیدی برای استفاده از زبان بلوچی دارند.از نقطه نظر تأهل و زبان مادری همسر، در تمام حوزهها به جز حوزه آموزشی و حوزه اداری، زبان بلوچی زبان مسلط برای همه است.